Vroeger leerde een kind thuis vaak alleen de moedertaal. Tegenwoordig gebeurt dit binnen een groot aantal gezinnen nog steeds, maar we zien ook steeds vaker dat (jonge) kinderen en baby’s opgroeien met meer dan één taal. Dit gebeurt bijvoorbeeld binnen gezinnen waar een van de ouders een andere taal spreekt dan Nederlands. Ook kinderen van Nederlandse ouders worden soms bewust meertalig opgevoed.

Wil je meertaligheid stimuleren bij je kind? Dan ben je hier aan het juiste adres. Deze pagina staat namelijk volledig in het teken van meertalig opvoeden. We leggen je uit wat meertaligheid, tweetaligheid en taalwerving precies zijn, lichten de voor- en nadelen van tweetalig opvoeden uit en geven tips om de taalontwikkeling bij baby’s te stimuleren. Tot slot zetten we een aantal interessante onderzoeken over meertaligheid op een rijtje.

Over meertaligheid, tweetaligheid en taalverwerving

Denk je erover na om je kind meertalig op te voeden? Dan is het handig om te weten waar je aan begint. Daarom vertellen wij je hier wat meertaligheid, tweetaligheid en taalverwerving precies zijn. Meertaligheid stimuleren bij je (jonge) kind of baby wordt hierdoor hopelijk weer een stukje makkelijker.

Wat is taalverwerving?

Kort gezegd is taalverwerving ‘het zich eigen maken van een taal’. Dit doen ze in de eerste jaren van hun leven vooral door te luisteren. Vandaar dat de directe omgeving van een kind een belangrijke rol speelt bij het verwerven van een taal. Taalverwerving is overigens het makkelijkst gedurende de eerste zes jaar. Op latere leeftijd kost het een kind meer moeite om een nieuwe taal te leren.

Als een kind voor het eerst een mondelinge taal verwerft, doorloopt het vier fasen. We noemen ze hieronder, leggen kort uit wat er in elke fase gebeurt en geven voorbeelden om het te verduidelijken.

Fase 1: Voortalige fase
Tijdens het eerste levensjaar begint een kind met brabbelen. Daarnaast leert het om eenvoudige woorden en zinnen te begrijpen.
Voorbeeld: dada, neh, uh
Fase 2: Vroegtalige fase
Speelt zich af als kinderen tussen de 1 en 2,5 jaar oud zijn. Ze leren losse woorden en vaste uitdrukking en bovendien neemt het begrip toe.
Voorbeeld: fles, koek, kijk papa
Fase 3: Differentiatiefase
Kinderen tussen de 2,5 en 5 jaar bevinden zich in de differentiatiefase. In deze fase leren ze korte woorden samenvoegen.
Voorbeeld: Mama, mag ik fruit?
Fase 4: Voltooiingsfase
De voltooiingsfase begint als een kind 5 jaar oud is. Vanaf dat moment leert hij ook langere zinnen te vormen.
Voorbeeld: Ik heb honger mama. Mag ik iets eten?

Wat is tweetaligheid?

De term ‘tweetaligheid’ wordt gebruikt om aan te geven dat iemand twee talen spreekt. Naast de moedertaal wordt dan vaak nog een andere taal gesproken. Er is overigens alleen sprake van tweetaligheid als beide talen vloeiend gesproken worden. Iemand die Nederlands als moedertaal heeft en op school een beetje Engels geleerd heeft, is dus niet direct tweetalig.

Wat is meertaligheid?

We spreken van meertaligheid als iemand zich in meerdere talen kan redden. Hierbij is het van belang dat je de talen niet alleen begrijpt, maar ze ook vloeiend spreekt. Je kunt zo in meerdere talen communiceren met andere mensen. Meertaligheid is iets wat jij jezelf aan kunt leren, maar tegenwoordig worden steeds meer kinderen al vanaf hun geboorte meertalig opgevoed.

Wat is simultane meertaligheid?

Meertaligheid wordt onderverdeeld in twee ‘soorten’. Te beginnen met simultane meertaligheid. Hier is sprake van als een kind met twee talen opgroeit. Naast het Nederlands wordt er nog een andere taal geleerd. Komt een van beide ouders uit een ander land? Dan leert een kind - naast Nederlands - vaak ook de moedertaal van het land waaruit de andere ouder komt.

Bij simultane meertaligheid doorloopt een kind dezelfde fasen als leeftijdsgenootjes die eentalig opgevoed worden. Het enige verschil is dat ze elke fase voor beide talen doorlopen. Een kind ontwikkelt alleen wel een apart taalsysteem voor elke taal. Simultaan meertalige kinderen beschikken rond hun tweede verjaardag vaak al over het vermogen om over eigenschappen en gebruik van een taal na te denken, ook wel metalinguïstisch bewustzijn genoemd. Dit ontstaat bij eentalige kinderen vaak pas rond het vierde levensjaar.

Wat is successieve meertaligheid?

Naast simultane meertaligheid kennen we ook successieve meertaligheid. Een kind leert vanaf de geboorte de basis van zijn moedertaal en komt pas op latere leeftijd in aanraking met een tweede taal. Dit is bijvoorbeeld het geval als je kind op de basisschool Engelse les krijgt. De vier fasen van taalverwerving worden bij successieve meertaligheid alleen doorlopen bij het leren van de eerste taal. Omdat er vanuit de eerste taal al een taalsysteem ontwikkeld is, slaat een kind bij het aanleren van een tweede taal een aantal fasen over. De kennis van de eerste taal vormt dan de basis om een nieuwe taal te leren.

Wat zijn de voor- en nadelen van tweetalig opvoeden?

Wie zijn kind tweetalig op wil voeden, moet hier goed over nadenken. Twijfel je of het verstandig is om tweetaligheid te stimuleren? Dan helpen de voor- en nadelen van tweetalig opvoeden je misschien om dit te bepalen. Hieronder hebben wij ze voor je op een rijtje gezet.

Voordelen

Betere communicatieve vaardigheden
Tweetalige kinderen beschikken vaak over betere communicatieve vaardigheden dan eentalige kinderen. Dit komt doordat ze zich beter kunnen inleven in anderen.
Taken worden doelgerichter uitgevoerd
Een kind dat tweetalig wordt opgevoed, kan beter plannen, structuur aanbrengen en feedback geven. Ook is er vaak sprake van een groter concentratievermogen. Dit komt doordat de prefrontale cortex bij tweetalige kinderen actiever is.
Goede schoolprestaties
Een tweetalig kind doet het over het algemeen beter op school dan een eentalig kind. Bepaalde gebieden in de hersenen van een tweetalig opgevoed kind ontwikkelen zich beter en dat draagt bij aan de schoolprestaties.
Meer gevoel voor en begrip van taal
In vergelijking met kinderen die eentalig opgevoed worden, is een tweetalig kind eerder in staat om de betekenis van een woord los te zien van een woord in de context van een zin. Dit komt doordat zinnen in beide talen anders zijn opgebouwd.
Grotere kans op het vinden van een baan
Het tweetalig opvoeden van je kind kan ook toekomstige voordelen bieden. Zo is er vaak een grotere kans op het vinden van een baan. Mensen die twee of meer talen spreken zijn namelijk in trek bij bedrijven.

Nadelen

Tijdelijke taalachterstand
Een tweetalig kind bouwt de kennis van beide talen vaak langzamer op dan een kind dat maar één taal spreekt. Dit kan tot een tijdelijke achterstand leiden. Zorgwekkend is dit meestal niet, want de achterstand wordt op de basisschool vaak alweer ingehaald.
Ongelijke ontwikkeling
Bij tweetalig opvoeden kan het zijn dat een kind de ene taal sneller leert dan de andere. De mate van blootstelling aan de talen heeft hier vaak invloed op.
Mixen
Kinderen die tweetalig opgevoed worden, kunnen beide talen door elkaar gebruiken in zinnen. Dit kan voor verwarring zorgen, zeker bij mensen die slechts één van beide talen spreken.
Tijd en moeite
Dit laatste nadeel heeft betrekking op jou als ouder, want tweetalig opvoeden kost je tijd en moeite. Het is belangrijk dat je actief betrokken bent bij de taalontwikkeling, zodat je kind de verschillende talen goed en snel leert.

Activiteiten om de taalontwikkeling van kinderen te stimuleren

Of het nu om het leren van een eerste of tweede taal gaat, je kind leert sneller door er actief mee bezig te zijn. Hierbij is voor jou als ouder een belangrijke rol weggelegd, want je kunt je kind hier een handje bij helpen. Benieuwd hoe je dit doet? Hieronder hebben we een aantal activiteiten en tips op een rijtje gezet om de taalontwikkeling te stimuleren bij baby’s en (jonge) kinderen.

Lees je kind voor
Voorlezen is een goede manier om de taalontwikkeling te stimuleren. Een kind leert namelijk veel nieuwe woordjes als je hem voorleest. Extra bijkomstigheid is dat kinderen vaak moe worden als je ze voorleest. Lees je elke avond een stukje voor als je kind in bed ligt? Dan vergroot je niet alleen zijn woordenschat, maar valt hij ook sneller in slaap.
Vertel een verhaaltje
In plaats van voorlezen kun jij je kind ook een verhaaltje vertellen. Je kunt hierbij je fantasie gebruiken, maar ook vertellen wat je vandaag allemaal gedaan hebt. Doe dit niet alleen voor het slapengaan, maar bijvoorbeeld ook als jullie samen naar de winkel gaan of een wandeling maken. Door alles wat je ziet en doet te vertellen, stimuleer je de taalontwikkeling van je kind.
Luister samen naar muziek
Je verwacht het misschien niet direct, maar je kunt de taalontwikkeling van je kind ook stimuleren door samen naar muziek te luisteren. Kies bij voorkeur voor kinderliedjes met een educatieve insteek. Dankzij dit soort liedjes leert je kind bijvoorbeeld over letters, cijfers en woorden. Dit heeft een positief effect op zijn taalvaardigheid.
Zing samen liedjes
Naast het luisteren naar muziek kan ook samen liedjes zingen de taalontwikkeling van je kind stimuleren. Zing mee met de liedjes die tijdens een autorit op de radio zijn of maak een afspeellijst met kinderliedjes en zet deze aan. Kinderen vinden het leuk als je voor ze zingt en ze steken er ook nog eens iets van op. Als ze eenmaal wat ouder zijn, zingt je kind misschien wel lekker met je mee.
Speel educatieve spelletjes
Spelletjes, de meeste kinderen zijn er dol op. Vandaar dat je ze prima kunt gebruiken om de taalontwikkeling te stimuleren. Als je kind zelf al kan praten, is ‘ik zie, ik zie wat jij niet ziet’ bijvoorbeeld een leuk spel om samen te spelen. Je kunt ook educatief speelgoed kopen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan speelgoed dat woordjes zegt als je op een knop drukt. Dit is niet alleen leuk voor je kind, maar ook nog eens bijzonder leerzaam.

Tips om de taalontwikkeling te stimuleren bij baby’s

Wil jij je kind opvoeden met simultane meertaligheid? Dan is het belangrijk om hier direct na de geboorte al mee te beginnen. Om je een handje bij te helpen, geven we hier een aantal tips om de taalontwikkeling bij baby’s te stimuleren.

Begin al bij de geboorte
Een baby kan in de eerste fase van zijn leven weliswaar nog niet praten, maar hij leert al wel veel over taal. Daarom is het belangrijk om direct na de geboorte al te beginnen met het stimuleren van de taalontwikkeling. Hier plukt je kind in zijn latere leven de vruchten van.
Praat veel
In de eerste fase van hun leveren luisteren baby’s vooral. Het is juist dan belangrijk om veel tegen hem te praten, ook al praat hij nog niet terug. Hoe meer je tegen hem praat, hoe meer nieuwe klanken en woorden hij hoort. Praat vooral ook met je baby. Een echt gesprek voeren zit er nog niet in, maar je kunt wel reageren op geluiden en bewegingen die hij maakt.
Vertel op verschillende manieren
Vertellen kan op verschillende manieren. Je kunt simpelweg dingen tegen je baby zeggen, maar ook een boekje voorlezen of een liedje zingen. Kinderen genieten niet alleen van deze afwisseling, maar leren ook nog eens veel over taal. Kortom: een win-winsituatie.
Maak een spelletje van het verschonen
Omdat het verschonen niet het leukste klusje is, werken veel ouders hier het liefst zo snel mogelijk mee af. Je kunt er ook wat meer tijd voor nemen, want het verschonen is een goed moment om de taalontwikkeling van je baby te stimuleren. Laat hem tijdens het verschonen een voorwerp vasthouden en vertel er iets over. Je baby vindt dit maar al te interessant en leert ervan. Extra bijkomstigheid is dat hij tijdens het verschonen stil(ler) blijft liggen.
Gebruik gebaren
Baby’s beginnen woorden en handelingen te begrijpen als ze zo’n zes maanden oud zijn. Om de taalontwikkeling te stimuleren, is dit een goed moment om woorden aan gebaren te koppelen. Je baby hoort dan niet alleen de woorden, maar ziet je hierbij ook een bepaalde handeling verrichten. Dit helpt vaak om de taal beter te begrijpen.

Onderzoeken over een meertalige opvoeding

The effects of multilingualism
In dit onderzoek van de Universiteit Leiden wordt gekeken hoe meertaligheid kinderen slimmer kan maken. Er is onderzocht hoe de talen die kinderen in Nederland, Engeland, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, Slovenië en Kroatië thuis spreken, naast de taal op school, helpen bij het denk- en leerproces. De onderzoekers willen hiermee aantonen dat zowel de taal die op school gesproken wordt als de thuistaal belangrijk is.
Multilingualism among children
Dit onderzoek - uitgevoerd door Ragnar Arntzen en Gisela Håkansson - gaat over meertaligheid bij kinderen van 7 tot 12 jaar in een middelgrote stad in Noorwegen. De onderzoekers richtten zich hierbij tot kinderen op een openbare school en een privéschool. In beide gevallen bleek dat de meeste kinderen meer dan één taal spraken. Er was bovendien geen duidelijk verschil in het taalgebruik tussen leerlingen van de openbare school en de privéschool.
Language acquisition in multilingual children
In dit onderzoek richtten wetenschappers zich op het leren van meerdere talen op het eiland Malakula (Vanuatu). Door gebruik te maken van opnameapparatuur, ontdekten ze dat kinderen op dit eiland gemiddeld 2,6 talen per dag horen en soms zelfs wel acht. In vergelijking met eentalige kinderen horen ze minder woorden per uur, maar ze praten net zo veel of zelfs meer.
Multilingualism in young children is a good thing
Dit onderzoek toont aan dat meertaligheid goed is voor jonge kinderen. Talen mogen dan aanzienlijk van elkaar verschillen, maar ze kunnen elkaar ook ondersteunen. Zo kan de Nederlandse taal je bijvoorbeeld helpen om beter Engels of Duits te leren en vice versa. Hierdoor lijkt het alsof de talen ‘samenwerken’. Dit maakt het makkelijker om steeds beter te worden in de talen die je kent.
Multilingual and monolingual children in kindergarten classrooms
Onderzoekers van de Universiteit van Groningen wilden weten of het lezen van verhalen met nieuwe woorden bijdroeg aan het leren van die woorden. Daarom hebben ze er onderzoek naar gedaan. Uit de resultaten blijkt dat hier inderdaad een verband tussen bestaat. Verder ontdekten ze dat herhaling helpt bij het onthouden van nieuwe woorden.
A home filled with languages
Onderzoekers van de Universiteit van Utrecht tonen in dit onderzoek aan dat het goed is voor kinderen als ze thuis meerdere talen spreken. Het helpt om verschillende culturen en mensen te begrijpen. Doordat de hersenen van meertalige kinderen al gewend zijn aan verschillende klanten en structuren, is het voor hen bovendien makkelijker om een nieuwe taal te leren. De resultaten wijzen daarnaast uit dat meertalige kinderen net zo goed presteren op school als eentalige kinderen.
Multilingualism in Young Children
Dit onderzoek - dat gericht is op jonge kinderen - laat zien dat meertalig kinderen slim zijn. Daarnaast tonen de resultaten aan dat kinderen die meerdere talen spreken beter denken en problemen oplossen. Iedere taal zit immers anders in elkaar, waardoor een meertalig kind min of meer ‘gedwongen’ wordt om problemen flexibel op te lossen.
The significance of multilingual children’s voices in research
Anja Maria Pesch en Marit Sundelin onderzocht hoe meertalige kinderen nieuwe dingen leren en onthouden. De resultaten van hun onderzoek tonen aan dat kinderen goed zijn in het onthouden van dingen die verband met elkaar houden. Daarnaast onthouden ze dingen beter als ze actief betrokken zijn bij het leerproces. Dit kan van pas komen bij het leren van een nieuwe taal.
Bilingual exposure influences infant VOT perception
Met dit onderzoek wilden wetenschappers achterhalen wat de relatie is tussen het leren van nieuwe woorden en het spelen met speelgoed. De resultaten laten zien dat een kind een woord beter onthoudt als het met speelgoed speelt dan wanneer ze het woord horen zonder te spelen. Wil jij je kind tweetalig opvoeden? Dan kan het dus helpen om hem nieuwe woorden te leren terwijl hij ergens mee speelt.