ChatGPT vs. Vertaalbureaus

De laatste maanden is er behoorlijk wat ophef over het door OpenAI ontwikkelde ChatGPT, een chatbot gebaseerd op kunstmatige intelligentie, ook wel AI genoemd. Het is wat kort door de bocht, maar in essentie maakt het gebruik van geavanceerde taalmodellen en is het getraind om de instructies van de gebruiker te volgen en een gedetailleerd antwoord te geven. ChatGPT is met name in het voortgezet onderwijs al enigszins berucht omdat scholieren er hun huiswerk door kunnen laten maken. De antwoorden zijn vaak bijna niet te onderscheiden van werk dat door mensen is geschreven.

De vraag is dan uiteraard: wat voor toepassingen zou ChatGPT kunnen hebben voor het maken van vertalingen? Heel concreet: moeten vertaalbureaus en vertalers zich zorgen maken? Want als AI grote hoeveelheden tekst beter en sneller kan vertalen dan mensen, kunnen we daar dan nog mee concurreren? Het antwoord is op dit moment nog niet zo deprimerend als je wellicht zou denken.

In de praktijk is ChatGPT namelijk lang niet zo professioneel als je wellicht zou denken. Er zitten behoorlijk wat beperkingen aan. Laten we beginnen door te kijken naar een drietal belangrijke punten waarin ChatGPT en vertaalbureaus fundamenteel verschillen, namelijk: snelheid, consistentie en betrouwbaarheid.

Snelheid

De snelheid van een vertaalbureau

Vertaalbureau Perfect laat weten dat gemiddeld genomen een vertaler ongeveer 2.000 woorden per dag kan vertalen. Uiteraard is er ook wat opstarttijd omdat de projectmanagers van het vertaalbureau contact hebben met de klant, de juiste vertaler moeten zoeken, en er nog een kwaliteitscontrole door een tweede lezer plaatsvindt.

Het vertalen van een tekst van bijvoorbeeld 10.000 woorden kan hierdoor al snel 6 à 7 werkdagen in beslag nemen. Echter kunnen kleine vertalingen vaak op korte termijn vertaald worden. Als een opdracht spoed heeft en niet al te groot is kan deze vaak nog op dezelfde dag vertaald worden. Met wat geluk zelfs binnen een paar uur.

Bij een vertaalbureau weet je altijd binnen welke termijn je een vertaling kan verwachten.

De snelheid van ChatGPT

Op het eerste gezicht lijkt ChatGPT veel sneller te zijn dan een vertaalbureau (er zit een verschil tussen gratis en premium). De gemiddelde vertaler kan ongeveer 2.000 woorden per dag vertalen. ChatGPT kan dat vele malen sneller. Echter is het gebruik van ChatGPT zeer afhankelijk van de OpenAI servers. Tijdens onze testen kwam het regelmatig voor dat we na een paar alinea’s tekst de melding kregen: “Too many requests in 1 hour. Try again later.”

Het spreekt voor zich dat dit voor veel klanten voor problemen kan zorgen. Als je deze melding krijgt als je tekst pas voor de helft vertaald is kan je geen kant meer op en zul je moeten wachten.

Als er veel gebruikers tegelijkertijd gebruikmaken van ChatGPT, dan komt het ook regelmatig voor dat het systeem erg traag wordt. Dan kan het soms wel tien seconden duren voordat één enkel zinnetje op je scherm staat. Soms loopt het ook vast en moet je de pagina opnieuw laden om het nogmaals te proberen.

Consistentie

De consistentie van vertaalbureaus

Vertaalbureaus hebben een aantal voordelen als het om consistentie gaat. Om te beginnen zijn er zogenaamde term bases en vertaalgeheugens, die beide klantspecifiek zijn. Term bases zorgen ervoor dat de vertaler in zijn of haar software de gewenste vertalingen gesuggereerd krijgt voor specifieke woorden. Bijvoorbeeld een onderwijsinstelling die specifieke vaktermen gebruikt die wellicht net wat anders zijn dan die van de concurrenten.

Vertaalgeheugens zijn databases van vertalingen die in het verleden zijn gemaakt. Deze werken op zinsniveau. Als je bijvoorbeeld een productcatalogus hebt die volgend jaar een nieuwe editie krijgt, dan zorgt een vertaalgeheugen ervoor dat de productbeschrijvingen consistent worden vertaald en overeenkomen met de voorgaande editie.

Los daarvan kunnen klanten met het vertaalbureau (en de vertalers) afspraken maken als het gaat om stijl. Hoe formeel of informeel moet een vertaling zijn? Moet de vertaling wat simpeler of complexer worden geschreven omdat de cultuur in het land van de doeltaal anders is?

De consistentie van ChatGPT

ChatGPT lijkt in eerste instantie betrouwbaar. De zinnen die worden gegenereerd, zowel in het Nederlands als in het Engels, zijn kwalitatief vaak goed. De grammatica klopt meestal wel. Echter varieert het nogal qua stijl. Het ene moment krijg je met dezelfde input een vertaling die bijvoorbeeld formeler klinkt dan de vorige. Hierdoor is een tekst lang niet altijd consistent qua tone of voice.

Als je puur en alleen een vertaling wil zodat je weet “wat er staat”, dan is ChatGPT prima, maar het klinkt vaak wel wat formeel. Je kan bij ChatGPT aangeven dat een tekst een bepaalde doelgroep heeft, en daarop afgestemd moet worden. In het begin zal het programma dan proberen daar ook aan te voldoen. Na verloop van tijd “vergeet” het echter die instructies en gaat het weer z’n eigen ding doen.

Als je een tijdje inactief bent geweest, dit hoeft maar een paar minuten te zijn, dan is ChatGPT de rest van je gesprek ook alweer vergeten. Dan zul je het opnieuw een lading instructies moeten geven voor je volgende batch vertalingen.

Betrouwbaarheid

De betrouwbaarheid van vertaalbureaus

Bij een vertaalbureau weet je uiteindelijk altijd waar je aan toe bent. Je krijgt een offerte voor je vertaalopdracht, zodat beide partijen precies weten wat er tegen welke prijs moet gebeuren. Je hebt bij de meeste vertaalbureaus een vaste projectmanager die altijd op de hoogte is van de stand van zaken.

Vertaalbureaus kunnen omgaan met allerlei soorten bestanden. Of het nou gaat om Word documenten, Excel-bestanden, PowerPoints, websites, vertaalbureaus kunnen daarmee omgaan. De vertaalsoftware is daar ook op gebouwd en kan moeiteloos met deze bestanden omgaan.

Teksten worden nogmaals gecontroleerd door een tweede lezer. Deze revisor controleert of de vertaling correct is en of deze de gewenste tone of voice heeft.

Het belangrijkste voordeel van vertaalbureaus is dat je altijd zeker bent dat je je vertalingen op tijd krijgt. Er wordt een duidelijke deadline gecommuniceerd. Mochten er nog onvolkomenheden in de vertaling staan, dan kunnen deze achteraf ook altijd nog gecorrigeerd worden.

De betrouwbaarheid van ChatGPT

Het grootste probleem is dat ChatGPT op vele vlakken gewoon niet betrouwbaar is. Bij elke nieuwe sessie weet de AI al niet meer wat daarvoor gedaan is. Er kan geen gebruik worden gemaakt van vertaalgeheugens of term bases om de gewenste consistentie en vaktermen te krijgen. Als de applicatie crasht is de kans groot dat je je werk kwijt bent. En als je het later opnieuw laat vertalen krijg je waarschijnlijk een heel andere output. ChatGPT kan alleen met platte tekst omgaan. Als je complexe documenten hebt met specifieke layouts, of websites, of Excel-bestanden, dan kan ChatGPT daar helemaal niks mee.

Bovendien weet je bij ChatGPT ook nooit wat er precies met je informatie gedaan wordt. Vertaalbureaus zorgen er daarentegen altijd voor dat er uiterst zorgvuldig met gevoelige informatie wordt omgegaan.

Conclusie

Uiteindelijk komt het erop neer dat ChatGPT op dit moment gewoon niet professioneel genoeg is voor echt vertaalwerk. Voor simpele zaken zoals hier en daar een los zinnetje is het prima. De kwaliteit is dan iets beter dan Google Translate, maar veel scheelt het niet.

Maar je hebt geen vertaalgeheugens en term bases die de consistentie in je teksten waarborgen. Je hebt geen duidelijk idee of je aan je ‘limiet’ zit, of wanneer de servers zo druk zijn dat alles langer duurt of crasht. Je hebt geen contact met je vertaler of projectmanager. Je kan alleen met platte tekst werken. Je weet niet hoe er precies met je gegevens wordt omgegaan.

ChatGPT is simpelweg niet gebouwd voor vertalingen. Het is niet ondenkbaar dat hier in de toekomst verandering in komt, maar zelfs als dat al in de planning van OpenAI staat, is er alsnog enorm veel werk aan de winkel voordat het echt voor vertalingen kan worden gebruikt.