Ga je op vakantie naar China of doe je zaken met een Chinees bedrijf? Dan is het handig als je een woordje Chinees spreekt en verstaat. Communiceren met Chinezen is dan namelijk een stuk makkelijker. Toch moet jij je niet alleen maar op de taal richten. In China heerst namelijk een andere cultuur en kent men andere omgangsvormen dan we in Nederland en de rest van Europa gewend zijn. Reden genoeg om je hier ook in te verdiepen. Om je hier een handje bij te helpen, is Vertaalbureau Perfect in de Chinese etiquette gedoken. Vandaar dat je op deze pagina alles leest over de cultuur en omgangsvormen in China. We beperken ons hierbij niet alleen tot de privésfeer, maar gaan ook in op het Chinese zakenleven.
Begroeten
Omdat men in sommige Aziatische landen buigt bij een begroeting, denk je misschien dat dit in China ook gebeurt. Toch kun jij je beter beperken tot het geven van een hand of een knikje als je een Chinees wilt begroeten. Waak ervoor dat je geen al te stevige handdruk geeft. Doe je dit wel? Dan kan een Chinees dit opvatten als een teken van agressie.
In sommige culturen is het gebruikelijk om elkaar met een knuffel of zoen(en) te begroeten, maar in de Chinese cultuur is dit absoluut niet het geval. Je bezorgt een Chinees namelijk een ongemakkelijk gevoel wanneer je hem bij de eerste ontmoeting direct innig omhelst of op zijn wang(en) zoent. Vermijd daarom iedere vorm van fysiek contact, met uitzondering van een handdruk.
Bij het begroeten van een ouder iemand of persoon met een hoge(re) rang wordt er soms een lichte buiging gemaakt als teken van respect. Wanneer je meerdere mensen gaat begroeten, is het in China gebruikelijk om bij de oudste persoon te beginnen. Dit wordt namelijk ook als een teken van respect gezien. Begroet ouderen bovendien niet met ‘ní hǎo’, maar met ‘nín hǎo’. Dit is namelijk beleefder, respectvoller en formeler.
Spreek een Chinees niet bij zijn voornaam aan
Nederlanders hebben al snel de neiging om iemand bij zijn/haar voornaam aan te spreken als deze bekend is. Doe je dit ook? Dan heb je misschien de neiging om dit in andere landen ook te doen. Voordat je een Chinees bij zijn/haar voornaam noemt, moet je weten dat dit in de Chinese taal niet gebruikelijk is. Je gebruikt iemands voornaam pas als hij/zij je hier toestemming voor geeft. Is dit nog niet gebeurd? Spreek iemand dan altijd aan met ‘meneer’ of ‘mevrouw’ gevolgd door zijn/haar achternaam.
Eetgewoontes
Ook op het gebied van eetgewoontes verschilt de Chinese cultuur van de Nederlandse. Het grootste verschil is dat er niet met bestek gegeten wordt, maar met eetstokjes. Als je dit niet gewend bent, is het een uitdaging om fatsoenlijk te eten met deze stokjes. Zorg er daarom voor dat je weet hoe je ze gebruikt voordat je ermee gaat eten. Oefen bijvoorbeeld thuis of ga uit eten in een Aziatisch restaurant. HIerdoor word je langzaam maar zeker steeds beter in het eten met stokjes.
Voor wat betreft het gebruik van eetstokjes moet je een aantal dingen weten. Wil je even pauzeren van het eten? Dan lijkt het misschien makkelijk om ze rechtop in je eten te steken. Toch is dit niet verstandig, want de eetstokjes lijken dan op wierook. Chinezen gebruiken wierook als ze voor de doden bidden, waardoor je een verkeerde indruk achter kunt laten. Tik bovendien nooit met je eetstokjes op de tafel of rijstkom. Dit wordt door Chinezen namelijk als onbeleefd beschouwd. Tot slot mag je jouw eigen eetstokjes nooit gebruiken om eten uit centrale gerechten te pakken. Omdat je de stokjes met je mond hebt aangeraakt, is dit niet hygiënisch.
Chinezen beginnen meestal niet direct met eten, maar brengen eerst een toast uit. Soms wordt er zelfs meerdere keren getoast. Ondanks dat je het misschien wat overdreven vindt om aan iedere toast mee te doen, is dit wel aan te raden. Je bent namelijk onbeleefd als je een toast overslaat. Gaat de rest van het gezelschap staan? Blijf dan vooral niet zitten, maar kom ook in de benen.
Na de toast is het aanvallen geblazen. Schep niet als eerste op, maar laat oudere mensen het voortouw nemen. Begin ook pas met eten nadat de oudere mensen hun eerste hap genomen hebben. Als jij aan de beurt bent met opscheppen, is het verstandig om van elk gerecht een beetje te proeven. Chinezen vinden je dan namelijk beleefd. Vind je het lekker? Dan heb je ongetwijfeld de neiging om je bord leeg te eten. Doe dit niet, want je eert de vrijgevigheid van de gastheer door een klein beetje op het bord achter te laten.
Slurpen, boeren, smakken en met volle mond praten
In veel culturen wordt slurpen, boeren, smakken en met volle mond praten als asociaal bestempeld. Daarom denk je misschien dat dit voor de Chinese cultuur ook geldt. Dit is alleen niet het geval, want je wordt juist raar aangekeken als je dit niet doet. Slurpen, boeren, smakken en met volle mond praten wordt namelijk als een teken van respect gezien in de Chinese cultuur. Hierdoor laat je namelijk merken dat het eten je smaakt.
Deel de rekening niet
Ben je met een Chinees uit eten en wil je afrekenen? Dan stel je misschien voor om de rekening te delen. In Nederland is dit gebruikelijk, maar in China is het hoogst ongebruikelijk om de rekening te delen. In dit land wordt de rekening namelijk betaald door de oudste persoon of degene die het diner aanbood. Bied ook niet aan om de rekening te betalen als jij uitgenodigd bent voor het etentje. Een Chinees beschouwt dit namelijk als een belediging. Wanneer je uit eten gaat met een groep vrienden van je eigen leeftijd, is het in China overigens niet ongebruikelijk om de rekening te delen.
Fooi geven is niet gebruikelijk
In sommige landen is het gebruikelijk om fooi te geven, maar in China wordt dit vaak als denigrerend beschouwd. Door iemand een fooi te geven, geef je min of meer aan dat je vindt dat jij boven de persoon in kwestie staat en dat is niet netjes. Toch is het niet zo dat er nooit fooi wordt gegeven in China. Zo mag je het personeel van een restaurant bijvoorbeeld best belonen met een fooi als je zeer te spreken bent over de service. Ook gidsen en piccolo’s worden vaak beloond met een fooi. In andere situaties is het beter om geen fooi te geven.
Geschenken
Ook voor wat betreft het geven en ontvangen van geschenken gaat het er in de Chinese cultuur iets anders aan toe dan je gewend bent. Zo is het bijvoorbeeld gebruikelijk om twee handen te gebruiken voor het ontvangen of geven van een geschenk. Gebruik je slechts één hand? Dan vindt een Chinees je al snel onbeleefd.
Als een Chinees een geschenk voor je meeneemt, kun je dit vast en zeker waarderen. Toch is het niet gebruikelijk om het direct aan te nemen. In de Chinese cultuur weiger je namelijk eerst een aantal keer beleefd voordat je het geschenk aanneemt. Pak het geschenk bovendien niet direct uit als je het geaccepteerd hebt. Dit is namelijk niet gebruikelijk in China. Je opent het geschenk namelijk pas als de gasten zijn vertrokken.
Wil je een Chinees een geschenk geven, maar weet je niet goed wat? Kies dan voor een klein geschenk uit je eigen land, zoals een boek, parfum of iets lekkers. Ook geschenken van bekende Chinese merken worden vaak gewaardeerd. Geef nooit symbolische items die verband houden met het getal vier of scherpe voorwerpen. Het getal vier wordt in China geassocieerd met de dood, terwijl scherpe voorwerpen het verbreken van een relatie symboliseren. Verpak een geschenk bovendien niet in wit of zwart papier, maar kies voor cadeaupapier in een feestelijke kleur.
Etiquette voor het Chinese zakenleven
Veel mensen die aan de slag gaan met Chinees leren storten zich vol overgave op de uitspraak en betekenis van Chinese woorden. Ondanks dat dit belangrijk is, is het verstandig om ook aandacht aan de cultuur en omgangsvormen in China te besteden. Doe je voor het eerst zaken met een Chinees bedrijf? Dan is dit ook van belang. Omdat veel ondernemers niet op de hoogte zijn van de etiquette voor het Chinese zakenleven, helpt Vertaalbureau Perfect je op weg. Hieronder zetten we namelijk een aantal belangrijke zaken op een rijtje om rekening mee te houden als je zakendoet met een Chinees bedrijf of een zakelijke meeting hebt met Chinezen.
Begroeten
Net als bij persoonlijke ontmoetingen is begroeten ook bij zakelijke ontmoetingen belangrijk. Voor wat betreft het begroeten verschilt het Chinese zakenleven weinig van de westerse wereld. Je begroet een Chinees namelijk met een handdruk. Vergeet hierbij niet te glimlachen. Is de persoon waarmee je zaken doet ouder dan jij of heeft hij een hogere rang? Dan kun je als teken van respect een kleine buiging maken. Naast het geven van een hand wordt fysiek contact niet op prijs gesteld door Chinezen. Geef een Chinees daarom nooit een klopje op zijn schouder of een knuffel. Doe je dit wel? Dan kan dit het zakendoen bemoeilijken.
Neem een visitekaartje met twee handen aan
Wil een Chinese zakenpartner je zijn visitekaartje overhandigen? Dan heb je waarschijnlijk de neiging om deze met één hand aan te nemen. Visitekaartjes zijn namelijk licht van stuk, waardoor je hier geen twee handen voor nodig hebt. Toch is het beter om beide handen te gebruiken. In China wordt het namelijk als teken van respect gezien als je een visitekaartje met twee handen aanneemt. Voordat je het visitekaartje opbergt, kijk je er een paar tellen aandachtig naar. Hierdoor lijkt het alsof je de tekst die erop staat leest, terwijl dit vaak niet het geval is. Berg het kaartje vervolgens op in je borstzak of een kaarthouder. Stop een visitekaartje dat je van een Chinees hebt gekregen nooit in je achterzak.
Als je zelf een visitekaartje aan een Chinees wilt overhandigen, moet je zorgen dat deze tweetalig is. De ene kant van het kaartje dient Chinees te zijn, terwijl de andere kant Engels is. Voor de Chinese kant is het van belang dat je de vereenvoudigde tekens gebruikt en niet de tekens van één van de Chinese dialecten. Als je voor Mandarijn Chinees kiest, is de kans namelijk groot dat veel Chinezen begrijpen wat er op je visitekaartje staat.
Begin niet direct over zaken
Wanneer je een zakelijke meeting met Chinezen hebt, wil je misschien zo snel mogelijk to the point komen. In Nederland is dit gebruikelijk, maar in China niet. Gooi het daarom niet direct over de zakelijke boeg, maar begin met een beetje smalltalk. Praat bijvoorbeeld over het weer, wat je als ontbijt gegeten hebt of de jetlag waar je door de lange reis last van hebt. Als jullie verschillende niet-zakelijke dingen besproken hebben, kun je voorzichtig een zakelijk onderwerp aansnijden. Weet je niet goed wat hier het juiste moment voor is? Wacht dan af tot één van de Chinezen het voortouw neemt. Je kunt hier vervolgens op voortborduren, waardoor je zeker weet dat je niet te vroeg over zaken begint.
Kom op tijd
Sommige Nederlanders komen standaard te laat voor een zakelijke meeting. Bij ons wordt hier vaak niet zo’n probleem van gemaakt, maar in China is dit wel het geval. Chinezen houden namelijk van stiptheid. Te laat komen wordt in de Chinese cultuur zelfs als onbeleefd gezien. Probeer zeker geen smoesjes te verzinnen, want hierdoor maak je het vaak alleen nog maar erger. Verwacht overigens niet dat Chinezen rustig wachten tot iedereen er is voordat ze beginnen. Een meeting begint namelijk altijd op de afgesproken tijd, ongeacht of iedereen aanwezig is.
Vergaderen
Ben je voor zaken in China? Dan woon je ongetwijfeld ook vergaderingen bij. Voordat je aanschuift bij een vergadering moet je weten dat er bij een Chinese vergaderingen andere normen en waarden gelden dan je gewend bent. Verwacht bijvoorbeeld niet dat je snel weer buiten staat, want dat is niet het geval. In China duurt een vergadering soms meerdere dagen. Zorg er dus voor dat je hierop voorbereid bent.
De volgorde van binnenkomst in de vergaderruimte is in China ook belangrijk. In China is het namelijk gebruikelijk dat de persoon met de hoogste rang binnen het bedrijf als eerste naar binnen gaat. Omdat dit voor Chinezen gebruikelijk is, gaan zij ervan uit dat buitenlandse bedrijven dit ook doen. Woon je met collega’s een vergadering in China bij? Dan wordt de persoon die de vergaderruimte als eerste betreedt als de leider gezien.
Een ander belangrijk aandachtspunt om rekening mee te houden als je een vergadering in China hebt, is de plek waar je gaat zitten. Ga niet op de eerste lege stoel zitten die je aan de vergadertafel ziet staan, maar wacht tot de gastheer je een plek toewijst. De gastheer gaat zelf overigens altijd links naast de belangrijkste gast zitten.
Ben je begonnen met Chinees leren, maar heb je de taal nog niet onder de knie? Dan hoop je misschien dat de vergadering in het Engels gehouden wordt. Dit is valse hoop. Ondanks dat de meeste Chinezen behoorlijk Engels spreken, vergaderen ze in hun moedertaal. Om te voorkomen dat je er niets van begrijpt, is het handig om een tolk mee te nemen. Hij kan woorden van het Chinees naar het Nederlands vertalen en vice versa.
Tot slot is het belangrijk om te weten dat er in China andere regels gelden met betrekking tot contracten. Chinezen beschouwen een contract namelijk als een ontwerp dat nog gewijzigd kan worden, terwijl dit in Nederland niet gebruikelijk is. Bovendien kunnen zij in eerste instantie instemmen met een deal, maar vervolgens van gedachten veranderen. Dit is zelfs mogelijk als het contract al getekend is. In China wordt een ondertekend contract namelijk niet als bindend gezien.
Do’s en don’ts in de Chinese cultuur
Heb je de volledige tekst op deze pagina gelezen? Dan heb je inmiddels een aardig goed beeld van de cultuur en omgangsvormen in China en het Chinese zakenleven. Toch zijn er nog genoeg dingen buiten beschouwing gebleven, terwijl ze wel belangrijk zijn. Daarom zetten we hier tot slot nog een aantal do’s en don’ts in de Chinese cultuur op een rijtje.
- Do: schoenen uit voordat je iemands huis binnengaat
Nodigt een Chinees je bij hem thuis uit? Loop dan niet direct door naar binnen, maar trek eerst je schoenen uit. Het is namelijk ongebruikelijk om met schoenen aan een huis te betreden in China. Als er van je verwacht wordt dat je je schoenen uittrekt, staan er bij de deur vaak pantoffels voor gasten. Deze kun je aantrekken in plaats van je schoenen. - Don’t: witte bloemen geven
Net als in Nederland is het ook in China niet gek om iemand een bos bloemen te geven. Geef een Chinees alleen nooit een boeket dat witte bloemen bevat. Witte bloemen worden in China namelijk alleen gebruikt voor begrafenissen. - Do: verdiep je in de Chinese historie
China heeft een rijke historie en de meeste Chinezen zijn hier trots op. Verdiep je daarom in de geschiedenis van dit land voordat je ernaar afreist. Vergeet hierbij niet om ook aandacht te besteden aan de historie van de Chinese taal. Je ontdekt zo wat de reden is dat Chinezen karakters gebruiken om schriftelijk te communiceren en waarom er geen Chinees alfabet is. - Don’t: wijzen naar mensen
Waar het in Nederland niet vreemd is om naar iemand te wijzen, wordt dit in andere culturen als onbeleefd beschouwd. Dit is ook in de Chinese cultuur het geval. Ben je in gesprek met een Chinees? Wijs dan nooit met je vinger rechtstreeks naar iemand. Een Chinees beschouwt dit niet alleen als onbeleefd, maar ook als vijandig. - Do: geschenk meenemen
Als je bij een Chinees thuis uitgenodigd wordt, is het gebruikelijk om een geschenk mee te nemen. Kies bij voorkeur voor een klein geschenk, zoals thee, chocolade, fruit of sigaretten. Hiermee laat je zien dat je het waardeert dat je bent uitgenodigd. - Don’t: fluiten
Fluiten wordt in de westerse cultuur als iets vrolijks en onschuldigs gezien, maar in China ligt dit anders. Hier vinden ze het namelijk hinderlijk als mensen fluiten. Zo zou fluiten er bijvoorbeeld voor zorgen dat er ‘s nachts geesten aangetrokken worden. Overdag fluiten wordt als ondeugend beschouwd. - Do: toon respect voor ouderen
Wanneer je in China bent, is het belangrijk om respect te tonen voor ouderen. Heb je een zitplaats in het openbaar vervoer, stapt er een ouder iemand in en kan hij/zij niet meer zitten? Sta dan op biedt de oudere persoon je zitplaats aan. Geef ook altijd voorrang als je tegelijkertijd ergens met een ouder iemand aankomt, bijvoorbeeld bij een deur. - Don’t: om een doggybag vragen
Ga je in Nederland uit eten en krijg je niet alles op? Dan vraag je om een doggybag, zodat je de restjes thuis op kunt eten. Doe dit in China niet, want hier is het niet gebruikelijk om eten mee naar huis te nemen. Het is zelfs onbeleefd om je bord helemaal leeg te eten als je niet thuis eet.