Wil je een tekst naar het Chinees vertalen? Dan moet je de Chinese taal kennen. Wie denkt dat het leren van deze taal er op dezelfde manier aan toegaat als bij andere talen, heeft het mis. In China worden namelijk allerlei verschillende talen gesproken. Om je hier wat meer inzicht in te geven, is Vertaalbureau Perfect voor je op onderzoek uitgegaan. Op deze pagina vertellen we je niet alleen wat de enige officiële taal van China is, maar besteden we ook aandacht aan de dialecten die ze in de verschillende regio’s spreken. Op deze manier krijg je een goed beeld van de Chinese taal.
De enige officiële taal: Chinees van de Han-Chinezen (Hànyǔ 汉语)
Qua oppervlakte is China bijna net zo groot als Europa. Daarom verbaast het je ongetwijfeld niet dat er in dit land miljarden mensen wonen. Net als in andere landen zijn er ook in China verschillende etnische groepen. Zo wonen er onder meer Han-Chinezen, Zhuang-Chinezen, Mongolen, Koreanen, Tibetanen en Oeigoeren. Doordat het merendeel van de inwoners tot de Han-Chinezen gerekend wordt, worden de andere groepen als ‘minderheden’ gezien.
Veel etnische groepen in China spreken hun eigen taal, maar toch heeft dit land slechts één officiële taal. Dit is de taal die door de Han-Chinezen gesproken wordt: Hànyŭ (汉语). De naam van deze taal is vrij logisch te verklaren. ‘Hàn’ (汉) staat namelijk voor ‘Han-Chinezen’ en ‘yŭ’ (语) betekent ‘taal’.
Hànyǔ汉语 en de dialecten in China
Hierboven las je al dat Hànyŭ de enige officiële taal van China is. Toch is het niet zo dat jij je verstaanbaar kunt maken in China of teksten van en naar het Chinees kunt vertalen als je deze taal onder de knie hebt. De verschillende etnische groepen spreken namelijk vrijwel allemaal hun eigen taal en dat heeft de historie van de Chinese taal beïnvloed. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat inwoners van naastgelegen dorpen niet of nauwelijks met elkaar kunnen communiceren.
Omdat de taal van de etnische groepen geen officiële taal is, worden deze talen ook wel bestempeld als Chinese dialecten. Doordat er meer dan vijftig etnische groepen in China wonen, verbaast het je waarschijnlijk niet dat er ook talloze dialecten zijn. Omdat het wat veel is om bij ieder dialect stil te staan, hebben wij ons beperkt tot de bekendste en meest gesproken dialecten in China. Hieronder hebben we ze voor je op een rijtje gezet en lichten we ieder Chinees dialect kort toe.
Mandarijn Chinees - Pǔtōnghuà (普通话)
Als je niet beter weet, denk je waarschijnlijk dat Mandarijn Chinees de officiële taal van China is. Toch is dit niet het geval, want het gaat hier slechts om een dialect. Oorspronkelijk werd de taal vooral gesproken in Beijing en het noorden van China, maar vandaag de dag heeft bijna driekwart van de Chinese bevolking het Chinees Mandarijn onder de knie. Dit komt onder meer doordat deze taal op de lagere school al wordt geleerd aan de kinderen. Vandaar dat Mandarijn uitgegroeid is tot het grootste dialect van China.
In China zelf wordt Mandarijn ook wel Pǔtōnghuà (普通话) genoemd. In het Nederlands betekent dit ‘gewone spraak’. Wil je Chinees leren? Dan is de kans groot dat je aan de slag gaat met Mandarijn Chinees. Als je dit Chinese dialect kent, kun jij je namelijk verstaanbaar maken in een groot deel van het land. Door de jaren heen zijn er overigens wel verschillende varianten van het Mandarijn ontstaan. Zo kennen we bijvoorbeeld Noordoost-Mandarijn, Zuidwest-Mandarijn, Peking-Mandarijn, Jiaoliao-Mandarijn en Lanyin-Mandarijn.
Wu 吴语
Een tweede dialect dat veel gesproken wordt in China is Wu (吴语). Ondanks dat dit dialect minder bekend is als Chinees Mandarijn, zijn er tientallen miljoenen Chinezen die in het Wu met elkaar communiceren. Vooral inwoners van de provincies Shanghai en Zhejiang spreken dit dialect. Daarnaast kom je ook ten oosten van Anhui en ten zuiden van Jiangsu tegen mensen tegen die Wu spreken. Ook voor dit dialect geldt weer dat er verschillende varianten van zijn. Zo wordt er onderscheid gemaakt tussen noordelijke Wu, zuidelijke Wu en westelijke Wu.
Hakka 客家话
Spreek je alleen Chinees Mandarijn? Dan begrijp je niets van wat iemand die Hakka (客家话) spreekt tegen je zegt. Beide Chinese dialecten verschillen namelijk in veel opzichten van elkaar. Andersom geldt overigens hetzelfde. Iemand die alleen Hakka spreekt, begrijpt niets van het Chinees Mandarijn. In China wordt Hakka vooral gesproken op Taiwan en in de provincie Hainan. Daarnaast zijn er mensen in zuidoost-Azië die Hakka spreken. Ook veel Surinamers van Chinese afkomst hebben dit dialect onder de knie. Ondanks dat Hakka zelf een Chinees dialect is, kent het verschillende subdialecten. Guangdong Meizhou-Hakka, Kanton Zhujiang Hakka en Sichuan Chongqing Hakka zijn hier voorbeelden van.
Min 闽语
Het Chinese dialect Min (闽语) - ook wel Minyu genoemd - wordt gesproken door tientallen Chinezen. Deze taal wordt vooral gesproken in de provincies Fujian en Hainan, maar ook in het oosten van de provincie Guangdong, op Taiwan en op de Zhoushan-eilanden. Geëmigreerde Chinezen die Min spraken, hebben dit dialect meegenomen naar hun nieuwe bestemming. Vandaar dat deze taal inmiddels ook op verschillende plekken in de wereld gesproken wordt. Het dialect Min wordt overigens onderverdeeld in kust-Min en binnenlands-Min. Binnen deze categorieën zijn er weer de nodige verbasteringen, zoals Puxian Min, Leizhouhua (kust-Min), noordelijk Min en centraal Min (binnenlands-Min).
Kantonees 粤语
Het Kantonees Chinees (粤语) behoort samen met het Mandarijn Chinees tot de bekendste en meest gesproken Chinese dialecten. Door de jaren heen zijn er talloze varianten van dit dialect ontstaan. Vandaar dat Kantonees Chinees per dorp (sterk) kan verschillen. Zo ligt de klemtoon bij het ene dialect op een ander deel van het woord dan bij het andere dialect. Daarnaast worden de karakters van het Chinese alfabet niet in iedere variant van het Kantonees op dezelfde manier uitgesproken. Het gevolg hiervan is dat twee mensen die allebei Kantonees Chinees spreken elkaar niet altijd begrijpen.
De meeste bekende variant van dit dialect is het standaardkantonees. In China staat dit ook wel bekend als Guangzhouhua. Dit dialect wordt vooral veel gesproken in het zuiden en westen van Guangdong, het zuiden en oosten van Guangxi, in Macau, in Hongkong en op Christmaseiland. Daarnaast kun je deze taal ook in een aantal overzeese gebieden tegenkomen.
Xiang 湘语
Ondanks dat Xiang (湘语) niet het meest bekende dialect is van China, wordt het toch door tientallen miljoenen Chinezen gesproken. Met name in Hunan, Noord-Guangxi en in een paar gebieden in Chongqing spreken mensen Xiang. Belangrijk om te weten is dat er onderscheid gemaakt wordt tussen oud-Xiang en nieuw-Xiang. De oude variant van dit dialect heeft veel invloeden van het Gan en zuidwest-Mandarijn, terwijl nieuw-Xiang juist weinig invloeden heeft van andere Chinese talen. Chinezen verdelen dit dialect onder in vijf subtalen: Changyihua, Loushaohua, Hengzhouhua, Chenxuhua en Yongquahua.
Gan 赣语
In de Chinese provincies Jiangxi, Hunan, Hubei, Anhui en Fujian wordt het dialect Gan (赣语) gesproken. Tientallen miljoenen Chinezen hebben deze taal onder de knie, waarvan de meeste woonachtig zijn in Jiangxi. Net als voor het merendeel van de andere Chinese dialecten die we op deze pagina behandelen geldt ook voor Gan dat de taal onderverdeeld kan worden in verschillende subtalen. Voorbeelden hiervan zijn: Nanchanghua, Ji’anhua, Yingtanhua, Lieyanghua en Huaininghua.
Jin 晋语
Het Jin-dialect wordt vooral gesproken in het noorden van China. Zo communiceren veel inwoners van de provincie Shanxi en de regio Binnen-Mongolië in Jin (晋语) met elkaar. Daarnaast wordt het dialect gesproken in delen van Hebei, Henan en Shaanxi. Ook hier geldt weer dat de taal onderverdeeld kan worden in diverse subtalen, waaronder Bingzhou-Jin, Shangdang-Jin, Wutai-Jin, Da Bao-Jin en Zhi-Yan-Jin.
Pinghua 平话
In vergelijking met de andere Chinese dialecten die we op deze pagina uitlichten, wordt Pinghua (平话) door een relatief klein aantal Chinezen gesproken. Je komt het dialect voornamelijk tegen in delen van de autonome regio Guangxi. Daarnaast spreekt een aantal inwoners van de provincie Hunan Pinghua deze taal. Niet iedereen die dit dialect spreekt, begrijpt elkaar overigens. Dit komt doordat Pinghua onderverdeeld wordt in noordelijk-Pinghua en zuidelijk-Pinghua. Beide talen kunnen overigens weer onderverdeeld worden in één of meerdere subtalen.
Hui 徽语
Net als Pinghua wordt ook Hui (徽语) gesproken door ‘slechts’ een paar miljoen Chinezen. In China wordt dit dialect overigens ook wel Huizhou genoemd. Dit komt doordat deze taal vooral gesproken wordt in de historische regio Huizhou. Daarnaast zijn er inwoners van zuid-Anhui, Zhejiang en Jiangxi die dit Chinese dialect machtig zijn. Ondanks dat er relatief weinig Chinezen zijn die deze taal spreken, kent het dialect een grote diversiteit. Het gevolg hiervan is dat twee mensen die allebei Hui spreken, elkaar niet altijd begrijpen. Vandaar dat Chinezen die Hui spreken vaak twee- of meertalig zijn. Hierdoor wordt het een stuk makkelijker om met mensen uit naastgelegen regio’s te communiceren.
Waxianghua 瓦乡话
Het Chinese dialect Waxianghua (瓦乡话) is ontstaan door een mix van de talen die Han-Chinezen en de Miao-Chinezen in het noordwesten van de zuidelijke Chinese provincie Hunan spraken. Ondanks dat dit een opzichzelfstaande taal is, zijn er wel invloeden uit het zuidwest-Mandarijn en Xiang hoorbaar. Dit dialect wordt onder meer gesproken in de Chinese arrondissementen Luxi, Guzhang en Yongshun.
Xiangnantuhua 湘南土话
Ga je op zakenreis naar de Chinese provincie? Verwacht dan niet dat jij je hier met Chinees Mandarijn standaard redt. Als jij je verdiept in de Chinese etiquette, ontdek je namelijk dat in bepaalde delen van deze provincie het dialect Xiangnantuhua (湘南土话) gesproken wordt. Dit dialect is in feite een combinatie van verschillende andere Chinese dialecten. Daarnaast heeft het Xiangnantuhua ook een aantal niet-Chinese invloeden.
Yuebeituhua 粤北土话
Net als het Xiangnantuhua is ook het Yuebeituhua (粤北土话) een ongeclassificeerd Chinees dialect. Het wordt vooral gesproken in het noordelijke deel van de provincie Guangdong. Ook in de regio tussen de provincies Guangdong, Guangxi en Hunan zijn er veel mensen die met elkaar communiceren in dit dialect. In het omliggende gebied worden voornamelijk de dialecten Kantonees en Hakka gesproken.
Danzhouhua 儋州话
Gezien de naam van dit dialect verbaast het je misschien niet dat het voornamelijk gesproken wordt in de streek Danzhou op het eiland Hainan in het zuiden van China. De mensen die dit dialect spreken, noemen het overigens Xianghua in plaats van Danzhouhua (儋州话). Rond 1999 werd dit dialect nog gesproken door relatief veel Chinezen, maar vandaag de dag kom Danzhouhua niet bijzonder veel meer tegen.
Junhua 军话
We eindigen dit overzicht van Chinese dialecten met Junhua (军话). Dit dialect is in feite ontstaan door een combinatie van verschillende geïsoleerde dialecten die in Guangdong, Guangxi, Hainan en Fujian gesproken werden. Voor het ontstaan van dit dialect moeten we behoorlijk ver terug in de tijd, want tijdens de Ming-dynastie werd Junhua namelijk al gesproken in de legerkampen. In de gebieden waar deze kampen gevestigd waren, is het dialect blijven hangen. Toch zijn er niet veel Chinezen meer die dit dialect spreken.